ขยายพันธุ์ชวนชม เป็นอาชีพที่คนทำไม่มากนัก ลงทุนด้วยงบประมาณไม่สูง แต่ใช้เวลานาน การเก็บเกี่ยวประสบการณ์ด้วยตัวเอง จะนำไปสู่ธุรกิจที่เติบโตอย่างยั่งยืน ซึ่งสามารถทำเป็นอาชีพเสริมได้ เพราะไม่ต้องคอยเฝ้า แถมยังจำหน่ายผ่านระบบออนไลน์ได้ด้วย
ขยายพันธุ์ชวนชม คือวิธีการเพาะต้นชวนชมให้มีปริมาณที่มากขึ้น เพื่อการจำหน่าย หรือปลูกไว้เพื่อความสวยงาม แม้กระทั่งการเลี้ยงเป็นบอนไซก็ได้รับความนิยม แถมยังมีราคาแพงกว่าการเพาะขายด้วยวิธีการอื่น โดยวิธีในการเพาะพันธุ์ชวนชม มีดังนี้
การขยายพันธุ์ชวนชมสามารถทำได้หลายวิธี แต่ละวิธีมีขั้นตอนและระยะเวลา รวมถึงผลลัพธ์ที่ออกมาแตกต่างกัน ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับความรู้ความชำนาญ และการใช้หลักการที่ถูกต้องประกอบด้วย โดยพื้นฐานแล้วมักจะใช้วิธีการต่อไปนี้
การเสียบยอด คือการนำยอดที่สวยมาเสียบเข้ากับลำต้น ที่มีความแข็งแรง จะได้ลำต้นและยอดที่มีความสวยงาม ซึ่งวิธีการนี้ จะไม่ทำให้ยอดที่นำมาเสียบ กลายพันธุ์เป็นต้นแม่ เป็นวิธีที่ต้องใช้ความชำนาญ ในการปฏิบัติสูง ได้ผลเร็ว ฟื้นตัวไว มักจะใช้กับชวนชมที่ขายเป็นกระถาง
การเตรียมตอสำหรับนำยอดมาปักนั้น มักจะใช้ต้นที่มีการเพาะเมล็ดมากกว่า 5 - 7 เดือน หรือไม้ที่โตเต็มที่แล้ว เลือกไม้ที่มีขนาดใกล้เคียง กับกิ่งที่จะนำมาปัก ที่สำคัญคือต้องไม่เป็นโรค โดยการผ่ากิ่งตอเป็นปกฉลามลึก 1.5 - 2 เซนติเมตร ตัดขวางต้นตอห่างจากโคน 5 - 10 เซนติเมตร
ทุกขั้นตอนในการเตรียมกิ่ง ควรใช้มีดที่มีความสะอาด นำตัวกิ่งและต้นตอมาสวมกัน ใช้เทปพลาสติกพันรอยต่อให้แน่น คลุมไว้เพื่อรักษาความชุ่มชื้น เปิดถุงรดน้ำสัปดาห์ละ 1- 2 ครั้ง เมื่อครบ 2 - 4 สัปดาห์ค่อยแกะพลาสติกที่พันรอบลำต้นออก รอยต่อจะติดกันอย่างสนิท
การตอนกิ่งของต้นชวนชม จะเลือกกิ่งที่พอดี มีเส้นผ่านศูนย์กลาง 1 - 2 เซนติเมตร ปาดเข้าผิวหนังในแนวเฉียง ความลึกเกือบถึงกลางลำต้น เช็ดยางที่ออกมาออก เพื่อไม่ให้แผลกลับมาติดกัน หลังจากนั้น รอประมาณ 1 สัปดาห์ เพื่อให้แผลแห้ง
หลังจากนั้น หุ้มรอบแผลด้วยกาบมะพร้าวหรือดิน ต่อด้วยการใช้พลาสติก ห่อให้แน่นบริเวณหัวและท้าย ทิ้งไว้ประมาณ 20 วันถึง 1 เดือน กิ่งที่มีความสมบูรณ์จะออกราก ขั้นตอนสุดท้ายคือตัดกิ่งออกจากลำต้นและนำไปปลูกได้เลย
ที่มา: ชวนชม – การขยายพันธุ์ชวนชม [1]
ชวนชมเป็น ไม้พันธุ์เล็ก ที่สามารถนำมาปักชำกิ่งได้ตลอดทั้งปี แต่ช่วงที่ดี คือช่วงก่อนและหลังฤดูฝน แบ่งเป็น 2 ช่วงคือเดือนพฤษภาคม, เดือนมิถุนายน และช่วงพฤศจิกายน - เดือนธันวาคม เพราะหน้าฝนจะทำให้ชวนชม ได้รับน้ำที่มากเกินไปจนเน่า ส่วนหน้าร้อนจะทำให้ลำต้นแห้งเกินไป
ขั้นตอนการปักชำชวนชม
1. เลือกกิ่งกำลังพอดี ไม่แก่หรืออ่อนจนเกินไป ยาวประมาณ 10 - 20 เซนติเมตร ไม่ต้องเอาใบออก
2. ตัดส่วนโคนกิ่งเป็นแนวเฉียงรูปปากฉลาม
3. นำโคนปักชำลงไปในน้ำยาเร่งราก (เอ็กโซติก) รอประมาณ 5 - 10 นาที
4. เตรียมส่วนผสมในการชำ โดยมีขี้เถ้าและแกลบ 1:1 นำโคนปักลงไปให้ลึกประมาณ 2 - 3 เซนติเมตร
5. ทิ้งไว้ในบริเวณที่มีแดดรำไร ประมาณ 20 - 25 วัน เมื่อรากงอกแล้วก็รากนำไปปลูกได้เลย
ที่มา: การปักชำกิ่ง [2]
การ ขยายพันธุ์ชวนชม แต่ละวิธี มีข้อดีและข้อเสียที่ต่างกัน ก่อนที่จะเลือกขยายพันธุ์ชวนชม ด้วยวิธีไหน ควรศึกษาข้อดี และข้อเสียก่อน เพื่อให้ผลออกมาตรงกับความการ และวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้ ดังนี้
การขยายพันธุ์โดยใช้ลำต้น คือการตัดส่วนที่เป็นลำต้นไปปลูก เช่น การปักชำ และด้วยวิธีการอื่นๆ ตามความเหมาะสม ซึ่งมีข้อดีและข้อเสีย ดังนี้
ข้อดีของการขยายพันธุ์ด้วยลำต้น
1. ได้ลำต้นที่มีขนาดสม่ำเสมอ หรือเท่ากันในแต่ละรุ่น
2. ได้ลำต้นที่มีความสูงพอดี ไม่เล็กหรือใหญ่จนเกินไป
3. ได้ต้นที่ตรงตามพันธุ์
ข้อเสียของการขยายพันธุ์ด้วยลำต้น
1. การปักชำหรือการตอนกิ่งในช่วงที่อากาศชื้น จะไม่ค่อยเกิดผลสำเร็จ
2. การตอนกิ่งหรือการชำกิ่งจะไม่ได้รากแก้วจึงมีความแข็งแรงที่น้อยกว่า
3. หากต้นแม่ติดโรค ต้นที่นำมาปักชำมักจะติดโรคด้วยเสมอ
4. ต้องใช้ความชำนาญในการทำ บางครั้งมือใหม่อาจจะไม่ประสบผลสำเร็จ
การ ขยายพันธุ์ชวนชม ด้วยเมล็ดเป็นวิธีการที่ทำง่าย เพราะไม่มีความซับซ้อนและไม่ต้องใช้ความชำนาญในการปลูก ซึ่งมีข้อดีและข้อเสีย ดังนี้
ข้อดีของการขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด
1. ปลูกง่าย ได้จำนวนต้นไม้ในปริมาณเยอะ
2. มีการกลายพันธุ์ โอกาสที่จะได้ต้นที่ดีกว่าสูง
3. มีรากแก้วที่หยั่งลงดินได้ลึก จึงหาสารอาหารได้ดี
4. ไม่ค่อยติดโรคจากต้นแม่
5. สามารถปลูกได้ทุกฤดูกาล เพียงแต่ต้องรดน้ำบ่อยๆ
ข้อเสียของการขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด
1. มีขนาดไม่สม่ำเสมอในรุ่นเดียวกัน
2. มักจะกลายพันธุ์ที่ดีไม่เท่าต้นแม่
3. ออกผลช้ากว่าการปักชำ
ที่มา: ข้อดี - ข้อเสียของการขยายพันธุ์พืชในแต่ละแบบ [3]
ต้นชวนชมสามารถหาซื้อได้ ตามร้านขายต้นไม้ทั่วไป เป็นไม้ที่หาง่าย ใช้ในการประดับบ้านเรือน มีความสวยงาม ดอกสวย ต้นสวย ปัจจุบันมีการนำมาขาย ในระบบออนไลน์ เพื่อง่ายต่อการเข้าถึง ซึ่งร้านค้าที่เปิดขายชวนชม มีดังนี้
1. ตลาดเกษตรกรออนไลน์ เริ่มต้นขายในราคา 100 - 1,100 บาท ขึ้นอยู่กับขนาด สามารถดูข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ ตลาดเกษตรกรออนไลน์
2. Tonmailaesuan ราคาเริ่มต้น 20 -150 สำหรับต้นเล็ก สามารถเข้าไปดูข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ Tonmailaesuan
3. Nanagarden ราคาเริ่มต้น 15 - 4,500 บาท สามารถเข้าไปดูข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ Nanagarden
ขยายพันธุ์ชวนชม อีก 1 อาชีพที่สามารถลงทุนได้ง่าย ไม่จำเป็นต้องมีทุนเยอะ เพียงแต่อาจจะได้ผลลัพธ์ที่ช้า ยิ่งเป็นชวนชมต้นใหญ่อาจจะใช้เวลามากกว่า 2 ปีถึงจะได้เห็นเม็ดเงินจากการจำหน่าย
[1] Panmai. (2024). ชวนชม – การขยายพันธุ์ชวนชม. Retrieved from panmai
[2] Pingchaunchom. (December 22, 2011). การปักชำกิ่ง. Retrieved from pingchaunchom
[3] Content. (2010 - 2024). ข้อดี - ข้อเสียของการขยายพันธุ์พืชในแต่ละแบบ. Retrieved from content